Erzurum/zirve2000 Türkiye’nin en önemli demiryolu güzergahlarından biri olan Doğu Ekspresi, ilk seferini 1948 yılında Erzurum’a gerçekleştirdi. O yıllarda rutin taşımacılıkta kullanılan tren, bugün en pahalı ulaşım araçlarından biri haline geldi. Turistik tren artık Erzurum’la değil, Kars ile anılıyor.

15 Ekim 1948 tarihinde İstanbul Haydarpaşa Garı’ndan hareket eden Doğu Ekspresi, 17 Ekim 1948 günü saat 15.30’da Erzurum’a ulaştı. Doğu Ekspresi’nin Erzurum’a varışını binlerce Erzurumlu, sevinçle kutladı ve alkışlarla karşıladı. Bu tarihi an, şehirde adeta bayram havası estirdi. Doğu Ekspresi, özellikle turistik seferleriyle dikkat çekse de, geçmişiyle de Türkiye’nin demiryolu tarihine ışık tutuyor. Erzurum’a yapılan bu ilk sefer, Doğu Ekspresi’nin bölge halkı için önemli bir ulaşım aracı olduğunu bir kez daha gözler önüne seriyor.

İlk tren Erzurum’a…

O dönemde ulaşım imkânlarının kısıtlı olması nedeniyle Doğu Ekspresi, Erzurum için büyük önem taşıyordu. Yıllar sonra popülerliğini daha da artırarak taşımacılığın yanı sıra, turistik gezi rotasıyla da öne çıkan ekspres, Doğu Anadolu şehirlerinin güzelliklerini görmek isteyen vatandaşları adeta masalsı yolculuğa çıkarıyor. Yerli ve yabancı turistlerin gözdesi haline gelen Doğu Ekspresi’nin yanı sıra yoğun talep doğrultusunda Turistik Doğu Ekspresi de geçtiğimiz yıllarda hizmete girdi.

Doğu Ekspresi ve Turistik Doğu Ekspresi Ankara, Kırıkkale, Kayseri, Sivas, Erzincan, Erzurum ve Kars güzergâhında seyrediyor. Doğu Ekspresi hat üzerindeki 50’ye yakın durakta durup, yolcu indir-bindir yaparken aynı güzergâhta hizmet eden Turistik Doğu Ekspresi ise durak sayısının azlığı ve saatlik molaları ile biliniyor.

Fiyat yüksek, katkı az

Dudak uçuklatan bilet fiyatları ile gündemden düşmeyen Turistik Doğu Ekspresi, EİT 2025 Turizm Başkenti ilan edilen Erzurum için büyük bir fırsat. Fakat, Doğu Ekspresi tüm yıl boyunca seferlerine devam ederken Turistik Doğu Ekspresi ise her zaman yok. 2024-2025 kış sezonu seferleri 23 Aralık’ta başlamıştı ancak 2 Mart’ta sona erecek. Doğu Ekspresi ile gelen turistler çoğunlukla kısa süreli molalarla yetinerek, alışveriş yapmadan veya şehirde uzun süre konaklamadan yollarına devam etmek zorunda kalıyor. Yolcuların kısa mola süreleri içinde hem şehri gezmeleri, hem de alışveriş yapmaları zor olduğu için, esnafın beklediği ticari hareketlilik yaşanmıyor. Yıllar önce ilk seferini Erzurum’a gerçekleştiren trenin şehir ekonomisine, turizmine, esnafına ve ticaretine ne denli bir katkı sunduğu ise merak konusu.

Akıllarda soru işareti

ERZURUM’DA OPERASYON. 7 KİŞİ TUTUKLANDI

Turistik Doğu Ekspresi ile kente gelen turistler ise Erzurum’da mola verdikleri süre içinde kentin tarihi ve kültürel mekânlarını ziyaret edip, yöresel lezzetleri tadarak, yerel ürünler satın alabiliyor. Bu durum özellikle yiyecek-içecek sektörü ve hediyelik eşya satıcıları başta olmak üzere, şehir esnafına katkı sağlıyor. Ancak turistlerin şehirde daha fazla vakit geçirmesi, esnafa daha fazla katkı sağlaması, kentin çevre illere nazaran daha cazip bir hale getirilmesi için ne gibi çalışmalar yapıldığı konusunda soru işaretleri var. Erzurum’un ekonomik kalkınması için müthiş bir potansiyel olan trenin şehre entegre edilmesi hususunda yapılan uygulamalar tartışma yaratıyor.  

Beklenen katkıyı sağlamıyor

Esnaf, Doğu Ekspresi’nin Erzurum’da daha uzun süre mola vermesi veya gece konaklaması imkânları sunan özel turlar düzenlenmesi gerektiğini belirtiyor. Ayrıca, turistlerin Erzurum’un tarihi ve kültürel yerlerini daha fazla ziyaret etmeleri için teşvik edici programlar yapılmasını istiyor.  Doğu Ekspresi’nin Erzurum esnafına ekonomik anlamda beklenen katkıyı sağlamadığı görülse de, yapılacak yeni düzenlemeler ve projelerle bu durumun şehre avantaj sağlaması bekleniyor.

Fotoğraf: Erzurum Şehir Arşivi

Nesrin DEMİR