“MANDA VE HİMAYE KABUL EDİLEMEZ”
23 Temmuz 1919 Erzurum Kongresi… Tarihimizin çok önemli bir günü. Öyle ki her köşesi düşman işgalinde olan bir ülke… İşgal yanında sefalet içinde olan Anadolu Halkı… Ahmet HAŞİM’in 1919 yılında arkadaşına yazdığı mektup Anadolu’nun özeti: ulaşım aracı kağnı arabası, yakacak ve sıva malzemesi tezek, mayasız hamurdan yapılan ekmek… Hasta ve sağlıksız bir halk.

Erzurum halkı da aynı durumda, Anadolu’nun diğer bölgelerinden farkı yok. 1916 yılında Ruslar tarafından işgal edilmiş. Ermeniler tarafından zulüm görmüş.

****

Şunu net ve açık söylemek gerekir ki… Birilerinin tarihi kendi kafasına göre yorumlamasının, kitaplar yazmasının, televizyon programlarında ahkam kesmesinin hiçbir anlamı yok. En azından benim için…

****

Yıl 1974… Kültür Kurumu İlk Okulu’nda öğrenciyiz. Aynı zamanda okulun halk oyunları ekibindeyiz. Kafkas Barları oynuyoruz. Ekipten Murat isimli bir arkadaşımızla hükümet meydanında otobüs durağındayız. Folklor elbiselerimiz de üzerimizde… Durakta birkaç kişi daha var. Bir de yetmişli yaşlarda bir dadaş, her hali ile tarih kokuyor. Erzurum’un kurtuluş yıllarında 14 yaşında olduğunu söylüyor. Yani 1904 doğumlu… Anlatmaya başlıyor, adeta yaşıyor, bize de yaşatıyor yaşadıklarını.

“Evlatlar maşallah size, Allah nazardan saklasın. Biz çok zulüm gördük. Düşmanlar, Erzurum’da kızlarımızı ve kadınlarımızı saçlarından tutarak bu meydanda sürüklediler. Delikanlıları süngülerin altında ezdiler. Sonra Ruslar gitti, Ermeniler zulme devam etti. 1918 yılında Ermeni zulmüne baş kaldırdı bu halk. Evet Erzurum’u kurtarmıştık. Ama sahibimiz yoktu, ne olduğumuz belli değildi. Erzurum Kongresi bu milletin umudu oldu. Alınan en önemli karar nedir biliyor musunuz? “MANDA VE HİMAYE KABUL EDİLEMEZ”

Çünkü bizi düşmanların özellikle İngilizlerin yönetmesini isteyen gruplar vardı. Çok zor şartlar altında yapıldı o kongre. Erzurum halkı da o zaman çok perişandı. Delegelere ikram edecekleri yemek, onları misafir edecek güçleri yoktu. 15-20 ev birleşerek bir delegenin ihtiyacını ancak karşılayabiliyordu. Bir gün Cumhuriyet ilan edildiği söylendi, (29 Ekim 1923) işte o gün bu bayrak dalgalanmaya başladı. Artık bizim bir sahibimiz ve bir devletimiz vardı. Ne kadar şükretsek azdır. Sizde bu devletin kıymetini bilin. Erzurum’ un kıymetini bilin. Allah bu devleti kuranlardan razı olsun…”

BAŞKAN YURDAGÜL:AKLINIZI BAŞINIZA ALIN

*****

Gerçekten aklı selim düşünüldüğünde Erzurum Kongresi’nin Cumhuriyet tarihinde önemi tartışılmaz. Ancak bu özel güne hiçbir şekilde ülke olarak gerekli önemin verilmediği de bir gerçektir.

*****

Bu nedenle;
17 Temmuz-23 Temmuz günlerinin “Kongre Haftası” ve “Kongre Şenlikleri” olarak ilan edilerek, bundan sonraki yıllarda bu isimlerde kutlanılması konusunda Erzurum Milletvekillerinin, Erzurum bürokrasisinin, Erzurum STK’larının gereğini yapacağını umuyor ve diliyorum.

Çünkü Erzurum Kongresi “BAĞIMSIZLIĞIN” sesidir.