Erzurum/zirve2000 Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) tarafından ilk kez hazırlanan İl Afet Risk Azaltma Planı (İRAP), Erzurum’da tamamlandı. AFAD’ın raporuna göre kentin, afet olay sayısı bakımından Türkiye genelinde ilk sırada yer aldığı ortaya çıktı. Depremden sonra Erzurum’da en çok görülen afet türü ise heyelan oldu.

Manolya BULUT-PUSULA

İçişleri Bakanlığı, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) tarafından hazırlanan İl Afet Risk Azaltma Planı’nın (İRAP) tamamladığını bildirdiği 61 şehir arasında Erzurum da bulunuyor. Erzurum’da İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü’nün hazırladığı risk raporunda, çarpıcı gerçekler ortaya çıktı.

Bakanlıktan yapılan açıklamaya göre, 2020’de başlayan ve valilikler başkanlığında AFAD il müdürlükleri tarafından kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler, özel sektör ve sivil toplum kuruluşu temsilcilerinin katılımıyla yürütülen İRAP çalışmalarında sona gelindi. Erzurum’da da tamamlanan raporda deprem, sel, taşkın başta olmak üzere endüstriyel kaza ve radyoaktif sızıntıya kadar her türlü senaryo düşünüldü.

Deprem başı çekti

Afet olay sayısı bakımından Türkiye genelinde ilk sırada yer alan Erzurum’da en çok görülen afet deprem olarak belirlendi. Erzurum’un depremselliği ve buna bağlı oluşabilecek tehlike ve risk değerlendirmesi yapılırken; şehrin Türkiye’nin idari sınır büyüklüğü bakımından 4. büyük il olması, 3 önemli fay zonu içerisinde kalması ve geçmişte yaşanan depremler dikkate alınarak değerlendirme yapıldı. Gelecekte meydana gelebilecek olası depremlerin, 5 farklı bölgede oluşacağı ön görüldü. Aziziye İlçesine bağlı Selçuklu, Saltuklu, Gezköy OSB Mahalleleri ile Ilıca Mahallesinin büyük bir bölümü ise haritada mavi renkli (Önlem alınabilecek nitelikte sıvılaşma sorunlu alanlar) sınıfına girdi. Olası bir büyük depremde bu alan içerisinde kalan 5 kat ve üzeri yapılarda sıvılaşma ve zemin büyütmesine bağlı deformasyonlar görülmesi olası olduğu ifade edildi.

Petrol boru hattı etkilenebilir

Şehir merkezi ve çevresinde meydana gelebilecek olası bir depreme ait 2. bölge senaryosunda hizmet dışı kalabilecek kamu kurum binaları olmayacağı ifade edilirken, “Bu senaryoya göre depremden sonra hizmet vermesi sekteye uğrayabilecek herhangi bir kamu binası yoktur” dendi. Karayolları, su şebekeleri gibi diğer alt ve üst yapı tesisleri zarar görmeyeceği aktarıldı. Ancak BOTAŞ’a ait Bakü – Tiflis Ceyhan petrol boru hattında hizmeti engelleyici bazı arızalar beklendiği ön görüldü.

Deprem olasılıkları

Şehir merkezi ve çevresinde geçmişte meydana gelen deprem odak noktaları ve büyüklükleri kullanılarak yapılan analizde 6.0 büyüklüğündeki depremin 10 yıl içerisinde olma olasılığı yüzde 73.1; 50 yıl içinde olma olasılığı yüzde 99.9; 75 yıl içerisinde olma olasılığı yüzde 100 ve  ortalama tekrarlanma periyodu 8 yıl olarak belirlendi. 6.5 büyüklüğündeki depremin 10 yıl içerisinde olma olasılığı yüzde 36.3; 50 yıl içinde olma olasılığı yüzde 89.5; 75 yıl içerisinde olma olasılığı yüzde 96.6 ve 100 yıl içerisinde olma olasılığı yüzde 98.9, ortalama tekrarlanma periyodu 22 yıl olarak belirlendi.  7.0 büyüklüğündeki depremin 10 yıl içerisinde 76 olma olasılığı yüzde 14.4; 50 yıl içinde olma olasılığı yüzde 53.9; 75 yıl içerisinde olma olasılığı yüzde 68.7 ve 100 yıl içerisinde olma olasılığı yüzde 78.8, ortalama tekrarlanma periyodu 64 yıl olarak bulundu. 7.6 büyüklüğündeki depremin 10 yıl içerisinde olma olasılığı yüzde 4.2; 50 yıl içinde olma olasılığı yüzde 19.3; 75 yıl içerisinde olma olasılığı yüzde 27.6 ve 100 yıl içerisinde olma olasılığı yüzde 35.0 ortalama tekrarlanma periyodu 233 yıl olarak belirlendi.

BAŞKAN YURDAGÜL:AKLINIZI BAŞINIZA ALIN

Erzurum’da 118 bin 900 konuttan 48 bin 57’sinin zorunlu deprem sigortası olduğu tespit edildi.

Heyelanda üçüncü sırada

Erzurum’da depremden sonra en çok görülen afet türü heyelan olduğu belirtildi. Özellikle kuzey ilçeleri olan Oltu, Tortum, Uzundere, Olur, İspir ve Narman İlçelerindeki birçok mahallede heyelan olayları görüldüğü yer aldı. Heyelan olayları özellikle Aşkale, İspir Narman ve Oltu ilçelerinde yoğun olarak gözlendiği ifade edildi. AFAD verilerine göre, 1950-2019 yılları arasında, kayıt altına alınmış olan heyelanlardan, en çok heyelan olayı gözlenen illerde; ilk sırayı 1673 heyelan olayı ile Trabzon’un aldığı tespit edildi. Heyelan gerçekleşme sayısına göre sırasıyla diğer iller ise; 1319 heyelanla Rize ikinci sırada, 939 heyelanla Erzurum üçüncü ve 915 heyelanla Giresun dördüncü sırada yer aldı.

Kaya düşmesi de etkili

Erzurum’da özellikle kuzey kesimleri dağlık ve engebeli alanlardan olduğundan bu kesimlerde yer alan yerleşim yerlerinde kaya düşmesi olayları görüldüğü bildirilirken, Oltu, Narman, İspir, Olur, Tortum ve Uzundere ilçeleri kaya düşmesi bakımından yoğun olan ilçeler olarak sıralandı. Su havzaları bakımından Aras Nehri, Çoruh Nehri, Karasu Nehri havzaları içerisinde kalan Erzurum’da su baskını olayları genellikle Horasan, Narman, Oltu, İspir, Aziziye, Pazaryolu, Pasinler, Köprüköy ilçelerinde görülmekte.

Su baskını afeti ise genel olarak Hınıs, Oltu, Tortum ve Aşkale ilçelerinde meydana geldiği tespit edildi.

6 ilçede toplanma alanı yok

Raporda kentte 274 adet ( Park, Okul, Pazar Yeri, Açık Alan ), 1.330.590 m² acil toplanma alanı belirlendiği, ayrıca Karayazı, Pasinler, Pazaryolu, Şenkaya, Tekman, Uzundere ilçelerinde toplanma alanı bulunmadığı ifade edildi. Kentte 28 adet (1.774.795 m²) ise barınma alanı (Açık Alan) belirlendi.