Erzurum/zirve2000 Osmanlı dönemindeki Rus işgalleri sırasında Erzurum’dan götürülen esir sancakların iadesi için diplomatik girişimler başladı. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, tarihi emanetlerin Türkiye’ye geri getirilmesi talebini Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’a iletti.

Erzurumlular, Osmanlı döneminde Rus işgalleri sırasında kentlerinden götürülen tarihi emanetlerin ve ‘esir sancaklar’ın ana vatana iadesi için seslerini yükseltiyor. Özellikle son dönemde artan kamuoyu talepleri sonucunda, tarihi eserlerin geri getirilmesi için diplomatik girişimler başladı.

Tarihi kaynaklara göre Osmanlı döneminde hem hakimiyetin hem de Türk kültürü ile Müslümanlığın alametleri olarak görülen sancaklar ve tarihi eserler, 1829, 1878 ve 1916 yıllarında Rusların Erzurum’u işgalleri sırasında kentten götürülmüştü. Bu işgaller, Erzurum’un tarihindeki en yıkıcı olaylar arasında yer alıyor. İşgaller sırasında sadece sancaklar değil, Çifte Minareli Medrese, Yakutiye Medresesi, Sultaniye ve Ahmediye medreseleri ile Üç Kümbetler gibi tarihi yapıların kitabeleri, belgeler, vesikalar ve değerli sanat eserleri de Ruslar tarafından toplanarak götürüldü.

Ünlü Rus edebiyatçı Puşkin’in de aralarında bulunduğu edebiyatçılar, arkeologlar ve eski eser uzmanları, kentteki birçok kıymetli eseri beraberlerinde Rusya’ya taşıdı. Götüremedikleri eserleri ise yıktılar. Erzurum’un Saat Kulesi’ndeki saat, Tiflis’te bir binaya yerleştirildi. Üç Kümbetler’deki Emir Saltuk’un kitabesi, Çifte Minareli Medrese’deki altın, gümüş ve bronzdan miğferler ile kalkanlar da Petersburg’a götürülen değerli tarihi varlıklar arasında yer aldı.

Özellikle merkezdeki 9 alay sancağı ile Pasinler ilçesindeki sancakların Rusya’ya götürülmesi, Erzurum halkı için büyük bir kayıp ve üzüntü kaynağı oldu. Bu sancaklar o dönem Rusya’da zafer propagandası için kullanıldı. Fotoğrafları çekilerek Çar’a takdim edildi, müzelerde sergilendi ve geçit törenlerinde resmedildi. Halkın ve Türk kültürünün önemli simgeleri olan bu eserlerin bugün halen Petersburg’daki Hermitage Müzesi ve askeri müzelerde sergileniyor olması, Erzurumluların içindeki yara olarak varlığını sürdürüyor.

Gözler Rusya’dan gelecek yanıtta

ERZURUMSPOR’A REKOR CEZA

Yüzyıllardır süren bu esaretin son bulması için Erzurum halkı ve tarihçiler büyük bir beklenti içinde. Son olarak, bu talepler hükümetin de gündemine taşındı. AK Parti Erzurum İl Başkanı İbrahim Küçükoğlu, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın konuyla ilgilendiğini açıkladı. AK Parti İl Başkanları toplantısında Erzurum’dan gelen bu tarihi talep, bizzat Bakan Fidan’a aktarıldı. Hakan Fidan da, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’a konuyu iletti.  Küçükoğlu, “İl başkanları toplantısında Dışişleri Bakanımız Hakan Fidan’a esir sancaklar iadesi talebimizi ilettik. Kendileri, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’la görüştüğünü, konuya ilişkin dönüş beklediğini ifade etti” dedi.

Diplomatik girişimlerin başlaması Erzurum’da büyük bir heyecan yarattı. Şimdi gözler Rusya’dan gelecek yanıtta. Halk, sancakların bir an önce ana vatana dönmesini ve Erzurum’daki müzelerde sergilenerek özgürlüklerine kavuşmasını bekliyor.

Manolya Bulut